Kulturni centar Vojvodine „Miloš Crnjanski” iz Novog Sada je prošle godine, zajedno sa Narodnom bibliotekom Srbije, započeo trogodišnji kapitalni projekat objavljivanja Sabranih dela književnoistorijskih studija i esejistike Milorada Pavića, knjiga koje nisu objavljivane proteklih 40 godina. Ukupno će biti objavljeno devet knjiga, a nakon prošlogodišnjeg Prvog kola u okviru kojeg su objavljene: „Istorija srpske književnosti baroknog doba”, „Istorija srpske književnosti klasicizma” i „Istorija srpske književnosti predromantizma”, ove godine je na 67. Međunarodnom beogradskom sajmu knjiga predstavljeno i Drugo kolo sa tri nove knjige: „Vojislav Ilić, njegovo vreme i delo”, „Gavril Stefanović Venclović” i „Vojislav Ilić i evropsko pesništvo”.
„Ove godine je 95 godina od rođenja Milorada Pavića i 40 godina od izlaska ‘Hazarskog rečnika’, koji je u stvari promenio njegov život i njegovu percepciju u tom smislu da ga do tada nisu znali kao pisca, nego kao profesora koji se pre svega bavio Vojislavom Ilićem, Gavrilom Stefanovićem Venclovićem. Pavić je jedan izuzetno značajan naučnik i istraživač, ali pošto ima, pre svega, beletristički dar, čini mi se da su ove njegove knjige i drugačije i moćnije i predstavljaju jedno veliko otkriće. Jedan je od najvažnijih srpskih književnih istoričara 20. veka, o čemu svedoče njegovi brojni novi uvidi u zaboravljene pisce i epohe naše literarne baštine koji su prihvaćeni i visoko vrednovani u nauci o srpskoj književnosti. Ponovno izdanje ovih radova svakako predstavlja značajan doprinos domaćoj i evropskoj akademskoj zajednici gde oni imaju status obavezne ili, shodno predmetu, sekundarne, literature, ali i kompletnijem uvidu u stvaralaštvo jednog od najznačajnijih književnika poslednjih decenija 20. i početka 21. veka. Srećan sam što smo zajedno sa Narodnom bibliotekom Srbije uspostavili dobru saradnju i uradili ovu kapitalnu stvar koja je više nego misija”, istakao je književnik Nenad Šaponja, glavni urednik i direktor Kulturnog centra Vojvodine „Miloš Crnjanski”.
SUMATRA IZDAVAŠTVO
ZIDARSKE PRIČE
„Miloradu Paviću, jednom od najznačajnijih savremenih srpskih književnika, bile su bliske masonska filozofija i kulturologija. Analiza njegovog proznog stvaralaštva pokazuje da je bio upoznat sa idejama kraljevske umetnosti i želeo da ih ilustruje kao prepoznatljive znakove i prepoznatljive aluzije u svojim delima. Masonska tradicija izvodi postojanje bratstva od Hirama, legendarnog graditelja Solomonovog hrama koji je podignut u Jerusalimu u 10. veku pre nove ere. Slobodni zidari sebe smatraju naslednicima i nastavljačima njegovog posla, stoga nakon ceremonije inicijacije, svaki mason mora da izgradi simbolički hram koji nisu dovršili Veliki majstor i njegovi sledbenici templari, masoni, rozenkrojceri. U tom smislu, masoni su simbolični graditelji koji svoj simbolički Hram grade po principima bratstva. Pažljivi čitaoci mogli su da primete da su lik graditelja, motiv izgradnje i sam lik hrama centralni u prozi M. Pavića. Arhitekte i ktitori hramova su glavni likovi u mnogim njegovim delima: carski neimar (Plava džamija), profesor Bogdan Bogdanović i njegovi učenici (Dva studenta iz Iraka), David Senmut (Stakleni puž), Jovan Damaskin i Jovan Lestvičnik (Damaskin), Avram Branković, zidar muzike (Hazarski rečnik), Atanasije Svilar (Predeo slikan čajem), Radača Čihorić i Sandal Krasimirić (Zapis pod znakom Device/Unutrašnja strana vetra), Agata (Zvezdani plašt), Inhotep (Pozorište od hartije). Možemo tvrditi da je učestalost upotrebe lika graditelja povezana sa masonskom vizijom Boga kao Velikog arhitekte sveta, inženjera duša i materije, koji stvara svet po zakonima matematike.“ – prof. Zorjana Huk (Univerzitet u Lavovu)
Priče u knjizi izabrala je i priredila Jasmina Mihajlović.
EROTSKE PRIČE
„Knjiga od ukupno trideset priča predstavlja ne samo izbor Pavićevih priča, koje se mogu odrediti kao erotske, već i znakovite odlomke iz njegovih dotadašnjih romana (Hazarski rečnik, Predeo slikan čajem, Unutrašnja strana vetra, Poslednja ljubav u Carigradu, Zvezdani plašt, Unikat). Ovaj priređivački postupak, koji bi se pavićevski mogao imenovati „izvrnutom rukavicom” obrnut je u odnosu na njegovu stvaralačku fazu iz sedamdesetih godina 20. veka, kada je, kako piše u „Konjima Svetoga Marka”, najpre poeziju „degradirao” u prozu, a zatim pojedine priče integrisao u romane. Erotske priče, ukratko, potvrđuju pripovednu strukturu Pavićevih romana i njegovo elementarno poetičko načelo, koje staje u naslov Save Babića: „Milorad Pavić mora pričati priče“!
Pisac je, dakle, iskombinovao erotske fragmente svoje proze, ne bi li u konačnici dobio iole koherentan izbor, kojim će se potvrditi da je erotski aspekt jedan od legitimnih i upečatljivih odlika njegovog stvaralaštva.“ – Jelena Marićević Balać
